Μια κυβέρνηση εθνικής μεταστροφής.

Την τελευταία βδομάδα ήρθε η απόφαση του πρωθυπουργού να βάλει βόμβα στο πολιτικό σκηνικό τόσο της Ελλάδας όσο και της Ευρώπης. Ενώ  λοιπόν οι αναλυτές,οικονομικοί και πολιτικοί ,αναζητούν τα κίνητρα και της προθέσεις της κίνησης και τα αποτελέσματα που αυτή έφερε. Eγώ θα βγω λίγο εκτός κλίματος, ή μάλλον θα μείνω στο θέμα αλλά σε ένα γενικότερο πλαίσιο.

      Κατ’αρχάς θέλω να τονίσω δεν έχω καταλάβει ακόμα πλήρως την τακτική αυτή του πρωθυπουργού, αν δηλαδή ήταν μια ηρωική έξοδος ή προσπάθεια ξεμπροστιάσματος της αντιπολίτευσης και  κυνηγητού της συναίνεσης. Δεν είμαι σίγουρος ακόμα δηλαδή αν ήταν μια πανέξυπνη κίνηση ή μια τεράστια ηλιθιότητα.Αυτό όμως που θεωρώ σχεδόν βέβαιο είναι ότι αυτή αποτέλεσε την αφορμή για να ζησούμε τις τελευταίες στιγμές της λεγόμενης «μεταπολίτευσης». Αρχικά, αυτό το τέλος έμοιαζε ότι θα γραφτεί όπως περίπου άρχισε, δηλαδή με ένα δημοψήφισμα αλλά ενδοκοινοβουλευτικές διεργασίες το παράτειναν για ακόμα λίγο. Η μελλοντική συγκυβέρνηση,λοιπόν  θα τερματίσει την απόλυτη εξουσία του κόμματος το οποίο εξέφρασε περισσότερο την ιδεολογία της περιόδου αυτής, του ΠΑΣΟΚ. Και, ναι, θα συμφωνήσω μαζί σου, φίλε αναγνώστη που αγανάκτησες! Το ΠΑΣΟΚ άλλαξε ιδεολογία και προφίλ τουλάχιστον τρείς φορές από την εποχή της ίδρυσής του, αλλά πρέπει να λάβουμε υπ’όψιν κάτι πολύ σημαντικό στο οποίο θα αναφερθώ παρακάτω.

      Το ΠΑΣΟΚ ,λοιπόν, ξεκίνησε με το σύνθημα «έξω το ΝΑΤΟ από την Ελλάδα», συνέχισε με το περιβόητο «ευχαριστούμε τους Αμερικάνους» και κλείνει με το μνημόνιο και μια καθαρά φιλελεύθερη πολιτική. Η ιδεολογική μεταστροφή που υπέστη σε ένα σχετικά σύντομα χρονικό διάστημα, μπορεί να φανεί ακόμα και σημειολογικά, από την αισθητική των μελών του. Από τον εκπρόσωπο τύπου με το ανοιχτό πουκάμισο και το χαλαρό στυλ, φτάσαμε κλιμακωτά στο Μόσιαλο και στο τεχνοκρατικό, εντελώς προσεγμένο ντύσιμο. Το σοσιαλιστικό και συχνά φάσκον και αντιφάσκον ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’80, έγινε επί Σημίτη ένα παλαιάς κοπής φιλελεύθερο κόμμα με πολλές ωστόσο κρατικιστικές οπισθοχωρήσεις. Τώρα πια, έχουμε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό ΠΑΣΟΚ που ωστόσο μοιάζει εκτός ελληνικού κλίματος (απόδειξη ο νόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση) και που έμοιαζε να έχει ως στόχο να κάνει την Ελλάδα "Σουηδική Αραβία", όπως εύστοχα είχε πει ο Πανούσης.

     Προφανώς, όταν μιλάμε για τόσο σημαντικές αλλαγές στη διάρκεια της ύπαρξης του κινήματος, δεν μπορούμε να μιλάμε για μια συγκεκριμένη και ενιαία ιδεολογία που αποτέλεσε και την πιο χαρακτηριστική έκφραση της αντίστοιχης ιδεολογίας της μεταπολίτευσης(για να συνεχίσω τον υποθετικό διάλογο με τους διαφωνούντες αναγνώστες). Και όμως, υπάρχει ένα στοιχείο μεταξύ των τριών διαφορετικών πτυχών του κινήματος που αποτελεί τον μεταξύ τους συνεκτικό δεσμό. Αυτό είναι οι οπαδοί του. Το ΠΑΣΟΚ κάλυπτε ένα τεράστιο μέρος του ελληνικού πληθυσμού και που ανεξαρτήτως των αλλαγών που υπέστη, συνέχιζε να το ακολουθεί είτε λόγω ρητορικής, είτε λόγω πελατειακών σχέσεων, είτε λόγω συνήθειας και οπαδικής απέχθειας για τη δεξιά. Το ΠΑΣΟΚ, λοιπόν, βρήκε οπαδούς σχεδόν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, με αιχμή του δόρατος τη μικροαστική τάξη και γι'αυτό το λόγο κυβέρνησε για ασυνήθιστα μεγάλο χρονικό διάστημα.
       Πιστεύω οτι  για ένα κόμμα αυτού του τύπου ,το γεγονός ότι δεν έχει συγκεκριμένο προφίλ καθ’όλη τη διάρκεια της πορείας του, ίσως να αποτελεί στοιχείο ενός συγκεκριμένου DNA που ευνοεί τη δυνατότητα αυτή της συνεχούς αλλαγής. Ίσως δηλαδή η φαινομενική έλλειψη σταθερού ιδεολογικού DNA( όπως εκείνου που έχει το ΚΚΕ για παράδειγμα) να αποτελεί μια σταθερή κατάσταση, με δεδομένο βέβαια το ότι υπάρχει ένα κοινό που σε ακολουθεί και που σε συντηρεί,πολύ σπάνια για καθαρά ιδεολογικούς λόγους.

     Το κοινό αυτό ,ωστόσο, μέσα σε αυτή τη διετία αποπροσανατολίστηκε τελείως, όχι τόσο από την ιδεολογική μεταστροφή, όσο κυρίως από το ότι έπρεπε να βάλει το ίδιο χέρι στην τσέπη και να πληρώσει για εκείνα που ίσως να μην έφαγε αλλά σίγουρα ανεχόταν να βλέπει να τρώγονται από άλλους. Τώρα μόνο η λέξη “λαμόγιο”, χάνει το σχεδόν πάντα χιουμοριστικό γλωσσικό της περιβάλλον και περιγράφει την οργή του λέγοντος. Αυτός ο αποπροσανατολισμός ίσως εξηγεί και τα ομολογουμένως αργά αντανακλαστικά της κοινωνίας απέναντι στον βιασμό που υπέστη. Όταν βλέπεις οτι  αυτός που επί πολύ καιρό έβαζε στα μπουζούκια τον τριπλάσιο αριθμό από αυτούς που κανονικά χωράνε, μέσα σε μια μόνο νύχτα αλλάζει προφίλ και να διώχνει και αυτούς που είναι ήδη μέσα, θεωρείς ότι σου κάνει πλάκα, ότι σίγουρα θα πας την επόμενη νύχτα και θα είναι όλα όπως πριν. Δεν ήταν όμως και οι τεχνοκράτες της επόμενης κυβέρνησης θα μας το επιβεβαιώσουν με τον πιο σαφή τρόπο. Το “σε καλό να μας βγει” των τριών προηγούμενων δεκαετιών δεν έφτασε στων αγορών το αφτί. Η ζωή χωρίς ΠΑΣΟΚ, που έμοιαζε αδύνατη πριν λίγο καιρό, θα αρχίσει να υφίσταται οριστικά σε λίγες μέρες. Το πραγματικό ερώτημα είναι το πώς θα εκπροσωπηθούν όλοι εκείνοι που έμειναν πολιτικά άστεγοι. Όπως πάντα, αυτοί θα κρίνουν την πορεία όλων μας…